Trong quá trình cơ cấu lại nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đang trở thành động lực quan trọng giúp các địa phương trong tỉnh khai thác thế mạnh, thúc đẩy sản xuất hàng hóa, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Trong nhóm sản phẩm OCOP mang đậm bản sắc địa phương, khẩu xén Mường Lay nổi bật nhờ hương vị truyền thống và cách làm thủ công đặc trưng. Không phải món ăn xa lạ, khẩu xén xuất hiện trong hầu hết lễ tết, đám cưới, cúng bản… Tận dụng giá trị văn hóa có sẵn và nhu cầu thị trường, nhiều hộ dân, cơ sở sản xuất ở Mường Lay đã đầu tư dây chuyền sấy, máy đóng gói, chuẩn hóa quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm để mở rộng đầu ra cho sản phẩm.

Gắn bó với nghề làm khẩu xén, chị Lò Chúc Chi, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Hoa Ban Trắng (phường Mường Lay) khởi đầu chỉ với vài mẻ bánh thủ công. Từ đó, chị từng bước xây dựng thương hiệu và thành lập HTX, tập hợp các hộ phụ nữ trong phường cùng tham gia sản xuất. Giữ nguyên nguyên liệu truyền thống cùng cách làm đặc trưng, HTX từng bước cải tiến khâu chế biến, hoàn thiện sản phẩm, giúp khẩu xén có độ giòn, thơm và đồng nhất. Từ khi được chứng nhận OCOP 3 sao, đầu ra ổn định hơn, lượng tiêu thụ tăng lên đáng kể. Trước đây, sản lượng tiêu thụ khoảng 1 - 2 tấn/năm, nay trung bình đạt 35 tấn/năm. HTX cũng tạo thêm việc làm thời vụ cho hàng chục lao động địa phương.

Chị Lò Chúc Chi chia sẻ: “Khẩu xén vốn là món bánh truyền thống của người Thái, chúng tôi chỉ cố gắng làm sao để hương vị ấy được giữ nguyên mà chất lượng ổn định hơn. Khi tham gia OCOP, HTX có thêm định hướng về bao bì, tiêu chuẩn sản xuất nên sản phẩm dễ tiếp cận thị trường hơn. Vào các đợt cao điểm lễ tết, đơn hàng tăng mạnh, chị em trong phường có thêm thu nhập đáng kể...”.

Bên cạnh khẩu xén, khẩu chí chọp cũng là sản phẩm OCOP đặc trưng ở phường Mường Lay. Việc chuẩn hóa quy trình, đầu tư bao bì và xây dựng thương hiệu giúp các sản phẩm truyền thống không bị mai một, tạo giá trị kinh tế cho người làm nghề. Hiện nay, phường Mường Lay đang tiếp tục định hướng để người dân phát triển OCOP theo hướng dựa vào bản sắc, khai thác lợi thế văn hóa và mở rộng thị trường, qua đó tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm địa phương.

Với diện tích tự nhiên rộng, phần lớn là đất sản xuất nông nghiệp, những năm gần đây xã Tuần Giáo đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng và đổi mới phương thức canh tác. Các loại cây ngắn ngày trên đất dốc, hiệu quả thấp được thay thế bằng những cây trồng chủ lực có giá trị kinh tế cao như mắc ca, cà phê và một số loại cây ăn quả. Đến nay, toàn xã có gần 2.400ha mắc ca, hơn 609ha cà phê và hơn 67ha cây ăn quả các loại.

Ông Phạm Hữu Chiến, Phó Chủ tịch UBND xã Tuần Giáo cho biết: Mắc ca và cà phê được xác định là hai cây trồng chủ lực của địa phương. Vì vậy, xã khuyến khích người dân tham gia các mô hình liên kết, chú trọng chế biến sâu và xây dựng thương hiệu để nâng cao giá trị, tạo hướng phát triển bền vững cho sản phẩm. Hiện nay, xã có 16 sản phẩm OCOP, gồm 2 sản phẩm 4 sao và 14 sản phẩm 3 sao; phần lớn đều được chế biến từ mắc ca và cà phê. Giai đoạn tới, xã Tuần Giáo đặt mục tiêu mở rộng diện tích hai loại cây này lên khoảng 4.000ha, tạo điều kiện để phát triển thêm các sản phẩm đặc trưng của địa phương.

Cùng với phát triển vùng nguyên liệu và mở rộng sản phẩm OCOP từ lợi thế sẵn có, nhiều địa phương trong tỉnh đang chủ động triển khai các hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh cho sản phẩm, bồi dưỡng kiến thức về quản lý, sử dụng nhãn hiệu tập thể cho các tổ hợp tác, hợp tác xã và hộ sản xuất. Đây là bước quan trọng giúp cơ sở nắm rõ quy trình, tiêu chuẩn trong quản lý thương hiệu, tránh tình trạng sử dụng sai quy định hoặc không bảo đảm quyền lợi của chủ sở hữu nhãn hiệu.

Tại một số xã, các hộ dân, chủ cơ sở sản xuất được tập huấn về cách xây dựng hệ thống nhận diện, gắn nhãn, kiểm soát chất lượng và quy trình đăng ký bảo hộ. Việc trang bị kiến thức này giúp các chủ thể OCOP hiểu và tuân thủ đúng quy định, nâng cao ý thức gìn giữ thương hiệu tập thể và chủ động hoàn thiện sản phẩm trước khi đưa ra thị trường. Ông Trần Hồng Quân, Chủ tịch UBND xã Na Sang, cho biết: Cuối tháng 11 vừa qua, xã đã phối hợp với Công ty Cổ phần Sở hữu công nghiệp Investip tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu về kiến thức sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu tập thể và các văn bản quản lý, sử dụng nhãn hiệu tập thể “Dứa quả Na Sang”. Đây là bước quan trọng giúp người dân nâng cao giá trị nông sản, thuận lợi hơn trong việc quảng bá, tiêu thụ và tham gia chương trình OCOP trong thời gian tới.

Không chỉ phối hợp đào tạo, bồi dưỡng về nhãn hiệu, các xã còn đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, đưa sản phẩm tham dự hội chợ xúc tiến thương mại cho nông sản và sản phẩm OCOP, kết nối với các doanh nghiệp tiêu thụ lớn. Một số địa phương đang xây dựng bộ tiêu chí đánh giá sản phẩm đặc trưng theo hướng phù hợp từng vùng nguyên liệu, khuyến khích cơ sở đầu tư máy móc, đổi mới công nghệ chế biến nhằm cải thiện chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản.

Với 138 sản phẩm OCOP (5 sản phẩm đạt 4 sao, 133 sản phẩm đạt 3 sao), trên cơ sở tiềm năng riêng có, tỉnh tiếp tục khuyến khích các địa phương và người dân phát triển mô hình kinh tế nông thôn; phát huy giá trị văn hóa bản địa, cảnh quan sinh thái và nông sản đặc trưng để gắn với du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp; hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Qua đó, tạo động lực thúc đẩy phát triển sản phẩm OCOP, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

Ngày 12/12, xã Sín Thầu tổ chức Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì năm 2025 với chuỗi hoạt động giao lưu văn hóa, thể thao phong phú.

Chương trình có sự tham dự của đại biểu đại diện sở, ban, ngành tỉnh; lãnh đạo các xã của tỉnh Điện Biên và tỉnh Lai Châu; các đồng chí nguyên lãnh đạo huyện Mường Tè, huyện Mường Nhé và đông đảo du khách trong, ngoài tỉnh.

Đặc biệt, sự hiện diện của đoàn đại biểu Đảng ủy, chính quyền và nhân dân trấn Khúc Thủy (huyện Giang Thành, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) đã tạo nên không khí đoàn kết, gắn kết giữa hai địa phương có chung nền văn hóa Hà Nhì.

Lễ hội mở đầu bằng chương trình giao lưu thể thao giữa đoàn đại biểu trấn Khúc Thủy và đội chủ nhà Sín Thầu. Những trận bóng chuyền hơi, các màn tranh tài pickleball mang đến nhịp điệu rộn ràng của ngày hội, tạo cơ hội để đại biểu, du khách và nhân dân hai bên biên giới cùng hòa mình vào tinh thần hữu nghị, gắn bó.

Cùng thời điểm, hội thi ẩm thực truyền thống xã Sín Thầu diễn ra sôi nổi với sự góp mặt của 21 đội đến từ 21 bản trong xã. Các món ăn được chuẩn bị công phu, thể hiện nét tinh tế trong văn hóa ẩm thực Hà Nhì qua những nguyên liệu quen thuộc với núi rừng biên cương. Đây là dịp tôn vinh những giá trị ẩm thực bản địa, đồng thời giới thiệu đến du khách nét đặc trưng trong mâm cỗ ngày Tết của đồng bào Hà Nhì.

Điểm nhấn của ngày hội là chương trình giao lưu văn hóa văn nghệ tại sân trụ sở xã Sín Thầu. Với 14 tiết mục ca, múa, của cả chủ nhà Sín Thầu và những vị khách tới từ trấn Khúc Thuỷ, không gian văn hóa Hà Nhì được tái hiện sinh động qua tiếng khèn, điệu múa, sắc phục rực rỡ ngày xuân. Mỗi tiết mục như một mảnh ghép văn hóa đưa người xem trở về với nhịp sống mùa Tết của đồng bào nơi cực Tây Tổ quốc.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch UBND xã Sín Thầu Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh: Những lời ca, điệu múa trong chương trình là “sứ giả” kết nối tình hữu nghị, chuyên chở tâm tư, khát vọng của nhân dân hai địa phương. Đây là hoạt động ý nghĩa nhằm gìn giữ, lan tỏa bản sắc văn hóa Hà Nhì, đồng thời tăng cường sự hiểu biết, gắn bó giữa xã Sín Thầu và trấn Khúc Thủy.

Trong không gian nghệ thuật rực rỡ, đại biểu, nhân dân và du khách được thưởng thức các làn điệu dân ca trữ tình, những tiết mục múa uyển chuyển và cả những khúc ca hiện đại hòa quyện với âm sắc truyền thống, tạo nên bức tranh văn hóa đa thanh đầy sức sống.

Chương trình khép lại bằng hình ảnh vòng xoè lan rộng, như lời khẳng định về mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị bền chặt giữa xã Sín Thầu (Việt Nam) và trấn Khúc Thủy (Trung Quốc), mở ra một mùa Tết Hà Nhì trọn vẹn ý nghĩa và đậm sắc văn hóa tại biên cương cực Tây.

Bởi cơ chế, chính sách và nguồn lực hạn chế nên việc phục hồi, phát triển rừng trên địa bàn tỉnh thực tế vẫn gặp nhiều khó khăn. Tranh thủ nguồn lực từ các chương trình, dự án và chính sách hỗ trợ lâm nghiệp, tỉnh đã và đang nỗ lực đồng bộ nhiều giải pháp nhằm tạo động lực thu hút người dân, doanh nghiệp tham gia.

Trồng, bảo vệ rừng, nâng cao tỷ lệ che phủ rừng là một trong những yếu tố quan trọng trong phát triển rừng bền vững. Với mục tiêu đến cuối năm 2025, tỷ lệ che phủ rừng toàn tỉnh ước đạt 45,5%, tỉnh đã ưu tiên bố trí vốn thực hiện khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên; trồng mới rừng; chăm sóc rừng trồng…

Năm 2025, toàn tỉnh đã sản xuất, gieo ươm trên 2 triệu cây giống các loại phục vụ trồng rừng và trồng cây phân tán; trồng mới 285,46ha rừng tập trung; 789 nghìn cây phân tán. Tại 2 xã Tủa Chùa và Mường Mùn, cuối tháng 8 vừa qua, 10.000 cây giống các loại đã được trồng trên 6,3ha nương cũ của người dân. Số cây giống trên được tài trợ từ nguồn kinh phí Quỹ xã hội của Công đoàn Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV).

Ông Phạm Quốc Đạt, Chủ tịch UBND xã Tủa Chùa cho hay: Ngoài các nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, thì việc huy động sức mạnh tổng lực từ xã hội cũng là một trong những giải pháp để phát triển rừng bền vững. Đến nay, diện tích rừng của xã là hơn 3.136ha, những nơi trước là đất trống thì nay đang từng bước được phủ xanh bởi các loài cây bản địa và cây gỗ lớn.

Giai đoạn 2021 - 2025, để phát triển rừng bền vững tỉnh đã triển khai Đề án phát triển kinh tế lâm nghiệp giai đoạn 2021-2025. Trong đó ưu tiên bố trí vốn thực hiện trồng mới hơn 1.047ha rừng phòng hộ, đạt 139,67% mục tiêu của đề án. Đồng thời, tổ chức khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên 65.991ha. Những diện tích sau khi giao khoán cho các chủ rừng khoanh nuôi tái sinh tự nhiên đã được bảo vệ khá tốt. Người dân không những ý thức được trách nhiệm gìn giữ nguồn tài nguyên rừng mà còn tích cực tham gia trồng rừng, trồng các loại cây lâm sản ngoài gỗ để tăng thu nhập. Đây được xem như là một trong những giải pháp hiệu quả khôi phục, phát triển rừng.

Ông Trần Đức Quyền, Phó phòng Quản lý, bảo vệ rừng và bảo tồn thiên nhiên, Chi cục Kiểm lâm cho biết: Cùng với tranh thủ nguồn lực từ các chương trình, dự án và chính sách hỗ trợ lâm nghiệp, đơn vị cũng chú trọng các giải pháp về cơ chế, chính sách và nguồn lực. Trong đó, tập trung tham mưu bố trí, huy động nguồn lực từ ngân sách, xã hội hóa, hợp tác doanh nghiệp; khuyến khích phát triển kinh tế lâm nghiệp gắn sinh kế người dân; xây dựng cơ chế khuyến khích người dân, cộng đồng tham gia bảo vệ và trồng rừng bền vững.

Trong các nguồn lực phục vụ công tác quản lý, bảo vệ rừng, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) được đánh giá mang lại hiệu quả bền vững và thực chất nhất.

Theo thống kê của Chi cục Kiểm lâm, toàn tỉnh hiện có hơn 316.637ha rừng được chi trả DVMTR. Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã chi trả 1.177 tỷ đồng cho 6.626 lượt chủ rừng, tăng 304 tỷ đồng và thêm hơn 12.554ha được chi trả so với giai đoạn trước.

Bà Mai Hương, Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng nhận định: Chính sách chi trả DVMTR đã mang lại những kết quả tích cực. Thông qua việc được hưởng tiền DVMTR, người dân và các cộng đồng không chỉ tích cực giữ gìn, phát triển rừng mà còn có thêm điều kiện nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống; góp phần không nhỏ vào thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thực tế cho thấy, khi Nhà nước đầu tư đúng hướng, người dân được hưởng lợi từ rừng và chính quyền địa phương làm tốt vai trò kết nối, công tác quản lý, bảo vệ rừng sẽ đạt hiệu quả cao hơn.

Đơn cử như bản Púng Bon, xã Thanh Yên. Những năm gần đây, cộng đồng bản được chi trả từ 300 - 400 triệu đồng mỗi năm tiền DVMTR. Đây là thành quả từ sự chung tay, tích cực bảo vệ hơn 780ha rừng của gần 60 hộ gia đình trong bản. Dù số tiền được nhận không nhiều nhưng là nguồn động lực để người dân trong bản đoàn kết, tiếp tục chung tay giữ rừng.

Anh Quàng Văn Chanh, Trưởng bản Púng Bon phấn khởi kể: Tiền DVMTR bản được nhận tăng dần qua từng năm là minh chứng rõ nhất cho thấy quyết tâm bảo vệ rừng của người dân trong bản. Hưởng lợi ích từ việc chăm sóc, bảo vệ và phát triển rừng, người dân bản Púng Bon ngày càng thay đổi nếp nghĩ, cách làm, tập trung chăm sóc để những cánh rừng ngày càng xanh tốt.

Để giữ rừng, bản Púng Bon đã thành lập tổ bảo vệ rừng với 7 thành viên. Mỗi tháng tổ đi tuần tra rừng khoảng 2 lần. Thời điểm này đang là mùa khô, những chuyến tuần tra rừng của bản cũng dày hơn. Mỗi chuyến đi ngoài thành viên trong tổ bảo vệ rừng còn có sự tham gia của người dân trong bản.

Diện tích rừng nâng cao, người dân được hưởng lợi từ rừng và chung tay cùng chính quyền giữ rừng là những minh chứng rõ nhất cho hiệu quả của việc huy động nguồn lực cho công tác bảo vệ rừng của tỉnh. Nguồn giá trị tạo ra từ ngành lâm nghiệp đã đóng góp tích cực vào việc nâng chỉ số GRDP bình quân giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh Điện Biên khoảng 28,3% so với mức GRDP bình quân giai đoạn 2016 - 2020, hỗ trợ quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng xanh và bền vững. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra mạnh mẽ, những nỗ lực này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của địa phương trong nhiều năm tới.

Sáng ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hoá Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Tại tỉnh Điện Biên đồng bào Si La sinh sống tập trung tại bản Nậm Sin, xã Mường Nhé từ năm 1973. Ban đầu, bản chỉ có gần 10 hộ gia đình, đến tháng 11 năm 2025 bản có 58 hộ, với 238 nhân khẩu.

Người Si La tổ chức Lễ Mừng cơm mới khi những hạt thóc đầu mùa chín rộ và đến kì thu hoạch. Lễ Mừng cơm mới là nghi thức nông nghiệp chứa đựng nhiều nét văn hóa truyền thống được nguời dân dày công gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ; đồng thời là thành tố quan trọng trong ý thức cộng đồng.

Lễ "Mừng cơm mới" của đồng bào dân tộc Si La tại bản Nậm Sin là nghi lễ đặc sắc; là nét tinh hoa trong đời sống tinh thần của dân tộc Si La đã qua nhiều giai đoạn lịch sử hình thành và phát triển. Lễ là dịp để mọi người nhớ về nguồn gốc, tổ tiên, ông bà, cha mẹ; mong muốn những điều may mắn, hạnh phúc, ấm no cho mọi người. Hơn thế, thông qua buổi lễ còn thể hiện tinh thần đoàn kết, sức mạnh cộng đồng, dòng họ và cũng là dịp mọi người giao lưu, trò chuyện, giải tỏa, dãi bày lo âu, phiền muộn với tổ tiên và mong được tổ tiên giúp đỡ, phù hộ để có một cuộc sống tươi sáng hơn. Lễ mừng cơm mới là dịp để tri ân những thế hệ đi trước đã khai phá, bồi đắp ruộng, đồng, để cộng đồng Si La cùng hưởng thụ thành quả sau một năm lao động đầy nỗ lực, chung sức để có mùa màng tươi tốt, bội thu…

Tại buổi lễ, đại diện lãnh đạo Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL), lãnh đạo xã Mường Nhé công bố Quyết định số 1660/QĐ-BVHTTVL của Bộ VHTT&DL về việc công nhận Lễ mừng cơm mới của người Si La, bản Nậm Sin, xã Mường Nhé và trao Giấy Chứng nhận Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” cho chủ thể di sản văn hoá.

Đại diện cộng đồng, ông Lỳ Hồng Sơn, Trưởng bản Nậm Sin bày tỏ niềm vinh dự và tự hào khi được Bộ VHTT&DL công nhận Di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia đối với Lễ mừng cơm mới của người Si La. Đây là nguồn động lực để đồng bào Si La giáo dục thế hệ con cháu nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hoá truyền thống của dân tộc; góp phần nâng cao đời sống văn hoá, tinh thần, giúp bà con đoàn kết, hăng say lao động, sản xuất, xây dựng cộng đồng phát triển văn minh, tiến bộ.

Theo Quyết định số 315-QĐ/TU, ông Vừ A Bằng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, thôi giữ chức vụ trong Đảng ủy UBND tỉnh và được điều động giữ chức Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Điện Biên.

Theo Quyết định số 316-QĐ/TU, bà Lò Thị Minh Phượng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, được phân công làm Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Điện Biên, nhiệm kỳ 2025-2030. 

Việc điều động, phân công hai cán bộ được đánh giá là cần thiết trong bối cảnh Điện Biên đang đẩy mạnh cơ cấu lại bộ máy, nâng cao chất lượng lãnh đạo hệ thống chính trị, tạo sự liên thông giữa công tác tuyên giáo dân vận với khối mặt trận và các tổ chức chính trị xã hội.

Việc công bố 2 quyết định nhân sự ngay trong tháng cuối năm cho thấy, quyết tâm của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Điện Biên trong việc củng cố sức mạnh lãnh đạo, tăng cường tính thống nhất, liên thông trong bộ máy, tạo nền tảng để Điện Biên bước vào năm 2026 với khí thế mới và mục tiêu phát triển cao hơn.