Lễ Dù Su của người Mông trắng ở Điện Biên là một nghi lễ truyền thống quan trọng, gắn bó mật thiết với đời sống tâm linh và sinh hoạt cộng đồng của đồng bào Mông. Theo tiếng Mông, “Dù” nghĩa là nhốt, “Su” là những điều rủi ro, đen đủi. Lễ Dù Su được tổ chức hằng năm nhằm xua đuổi điều xấu, cầu mong sức khỏe, bình an và may mắn cho cả dòng họ.

Tại tỉnh Điện Biên, lễ Dù Su được tổ chức theo từng dòng họ, thường vào tháng 7 hoặc tháng 9 theo lịch riêng của người Mông, tùy theo phong tục từng địa phương. Tiêu biểu là dòng họ Vàng ở xã Háng Lìa, huyện Điện Biên Đông (nay là xã Tìa Dình, tỉnh Điện Biên), lễ được tổ chức vào ngày 29 tháng 9 theo lịch riêng của người Mông, tại nhà trưởng dòng họ. Đây là nghi lễ có quy mô lớn, quy tụ hàng trăm hộ trong dòng họ đang sinh sống tại nhiều bản, nhiều địa bàn khác nhau.

Công tác chuẩn bị cho lễ được tiến hành chu đáo từ trước khoảng một tháng, bao gồm họp bàn thống nhất lễ vật, phân công nhiệm vụ và lựa chọn các thầy cúng. Trong nghi lễ, trưởng dòng họ giữ quả hồ lô sứ dùng để đựng “Su”, được truyền qua nhiều thế hệ. Lễ cúng có sự tham gia của 4 thầy cúng, trong đó có một thầy cúng chính làm nhiệm vụ dẫn lễ, giao tiếp với thần linh.

Nghi lễ diễn ra trang nghiêm tại gian giữa nhà trưởng họ, gồm các phần chính: cúng xua đuổi điều xấu, cúng cầu phúc – cầu an cho các gia đình và nghi thức đuổi “Su”, được coi là phần quan trọng nhất. Sau khi kết thúc phần lễ, các gia đình trong dòng họ cùng liên hoan, bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên, các bậc cao niên và thầy cúng; đồng thời nhắc nhở con cháu gìn giữ truyền thống, đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống.

Lễ Dù Su diễn ra trong một ngày, sau lễ các thành viên trong dòng họ thực hiện những điều kiêng kỵ trong ba ngày tiếp theo theo quan niệm truyền thống. Đây không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là dịp tăng cường sự gắn kết dòng họ, củng cố tinh thần đoàn kết cộng đồng và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của người Mông.

Với những giá trị đặc sắc đó, Lễ cúng dòng họ người Mông trắng ở Điện Biên đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 1403/QĐ-BVHTTDL ngày 01/6/2023.